Waarde komt niet uit silo's - digitale ecosystemen zijn de weg vooruit
"Identiteit en Access Management (IAM) is meer dan een enabler. Het is een kritische voorwaarde in de vierde digitale disruptie." Bij het Vlaamse datanutsbedrijf (Vlaams Datanutsbedrijf) ziet Björn De Vidts IAM als een sleutelfactor in het bouwen van digitale ecosystemen. TrustBuilder en het Vlaamse datanutsbedrijf zijn partners in het ICON-project, dus namen we even de tijd om Björn De Vidts te interviewen. Hij licht de missie en visie van het datanutsbedrijf toe, de rol van de overheid, de koploperspositie in het implementeren van datakluizen en hoe self-sovereign identities en dataminimalisatie helpen om het vertrouwen te herstellen.
Het Vlaamse datanutsbedrijf wil data laten stromen als water, vandaar de verwijzing naar een nutsvoorziening. Deze publiek-private samenwerking wil de privacy van burgers versterken, datakluizen vermarkten in samenwerking met private partners, een innovatief platform voor datadeling realiseren en datagedreven ecosystemen ontwikkelen. "Als we het hebben over de missie van het Vlaamse datanutsbedrijf en wat we willen bereiken, denk ik dat we best kijken naar de problemen die we aangaan", aldus De Vidts. "Het eerste probleem gaat over vertrouwen in het delen van gegevens. Er is niet genoeg vertrouwen voor bedrijven om gegevens te delen met andere bedrijven, ook al weet het management heel goed dat het delen van gegevens waardevol is. Hetzelfde geldt voor burgers: zij erkennen de waarde van gegevens, maar negatieve ervaringen hebben het vertrouwen aangetast. Dit gevoel is de dataparadox: mensen willen deelnemen aan al deze nieuwe datagedreven ervaringen. Toch aarzelen ze om hun gegevens te delen met grote technologiebedrijven uit angst de controle te verliezen en hun gegevens te gelde te maken. Aan de andere kant leidt het delen van gegevens tot innovatie, dus het gebrek aan vertrouwen schaadt onze economie en samenleving." Standaardisatie in de interoperabiliteit van gegevens is een andere uitdaging. "Hoe worden gegevens gedefinieerd? Hoe worden ze bestuurd? Wat is het wettelijk kader? Hoe kunnen ze worden gebruikt in een bedrijfscontext? Je hebt overeenstemming nodig over deze vier aspecten van standaardisatie voordat je een datagestuurd ecosysteem kunt ontwikkelen."
De overheid heeft een rol te spelen
Historisch gezien heeft de Vlaamse overheid altijd een rol gespeeld in het helpen ontwikkelen van deze ecosystemen. "De private sector kan dit niet alleen, want er is altijd een maatschappelijke component", aldus De Vidts. "Bruggen bouwen tussen verschillende industriële segmenten kan het best als de overheid erbij betrokken is. Bedrijven grijpen de kans omdat ze nieuwe businessmodellen herkennen, maar ze hebben sponsoring van de overheid nodig om ervoor te zorgen dat burgers vertrouwen hebben in het initiatief. Dat is de rol van het Vlaamse datanutsbedrijf: verschillende partijen aan tafel brengen en aantonen dat burgers het initiatief kunnen vertrouwen."
De Vidts is ambitieus en gelooft dat het opbouwen van vertrouwen geen verloren strijd is, ook al brengt elke dag nieuwe verhalen over gehackte systemen en gestolen gegevens. "Studies van onderzoeksbureau Imec hebben aangetoond dat onze burgers de overheid nog steeds vertrouwen", herinnerde De Vidts ons eraan. "Maar je moet mensen wel vertellen wat ze eraan hebben. We weten dat mensen bereid zijn gegevens te delen als dat het gemak vergroot, tijd bespaart, kosten verlaagt of hun gezondheid kan verbeteren. Een voorbeeld: als je een goedkoper energiecontract kunt krijgen door gegevens te delen voor een gepersonaliseerde benchmark, bijvoorbeeld door verbruiksgegevens van een slimme meter te combineren met gegevens over de samenstelling van het huishouden, gegevens over hoe het huis is gebouwd, enzovoort, zullen niet veel mensen bezwaar maken."
Selectief delen van gegevens
Deze motivatoren, comfort, kostenbesparing en gezondheid, liggen aan de basis van de use cases die het Vlaamse datanutsbedrijf ontwikkelt. Samen met Docbyte, Enhansa, karamel en Randstad werken TrustBuilder en het Vlaamse datanutsbedrijf aan een onderzoeksproject genaamd ICON, gericht op het veilig en selectief delen van persoonlijke gegevens in HR, gebaseerd op de Solid data vault Pod technologie ontwikkeld door internetpionier Sir Tim Berners-Lee. "We willen burgers helpen hun carrière in eigen hand te nemen en tegelijkertijd gemak bieden. Door je diploma in een gegevenskluis op te slaan, weet je altijd waar je het kunt vinden en hoef je het niet te scannen of de universiteit om een kopie te vragen wanneer je de papieren versie verliest. Zodra het diplomagedeelte gedekt is, kunnen we gegevens over certificaten, beoordelingen, enz. opslaan. Dit project neemt de rompslomp weg bij het beheren van je carrière en het krijgen van de baan die het beste bij je past door aan te tonen dat je over de juiste competenties beschikt."
Het ICON-projectconsortium kreeg een subsidie van het innovatieagentschap VLAIO, om het onderzoek een kickstart te geven. "Door de financiering verzacht de Vlaamse overheid een deel van het risico voor commerciële bedrijven en creëert ze vertrouwen tussen de partijen die moeten samenwerken. Maar elke use case is natuurlijk anders. Voor sommige projecten kan de maatschappelijke impact zo groot zijn dat de overheid erbij betrokken moet blijven. In andere gevallen kan de overheid loslaten en het project volledig uitbesteden aan private partners."
De toegevoegde waarde van identiteitsbeheer
De Vidts ziet de rol van een IAM-leverancier als TrustBuilder als elementair in het ICON-project. "Als we het over vertrouwen hebben, is het essentieel om je als eigenaar van een Pod te identificeren en te authenticeren. Dat is waar TrustBuilder een enorme waarde kan bieden. In het ICON-project hebben verschillende partners verschillende rollen in het ecosysteem. Het Vlaamse datanutsbedrijf wordt de aanbieder van Pod-infrastructuur, en andere partners leveren gegevens of toepassingen die gegevens gebruiken. TrustBuilder zorgt voor het verifiëren van de identiteit van gebruikers en het verlenen van toegang."
De Vidts gelooft heilig in trends als self-sovereign identity, dataminimalisatie en zero-knowledge proof. "Self-sovereign identity is een direct gevolg van de vierde digitale disruptie. Burgers willen niet langer al hun gegevens afstaan aan vijf grote techbedrijven in ruil voor internetdiensten. Ik zie self-sovereign identity als een van de toepassingen van de Solid-technologie. Dataminimalisatie zal het vertrouwen vergroten omdat burgers niet langer al hun gegevens hoeven te delen. Laat me dat illustreren met een voorbeeld. Wanneer je een huis wilt kopen of een hypotheek wilt afsluiten, hoeft de makelaar, notaris of bank alleen maar te weten of je genoeg verdient om het huis te betalen. Op dit moment sturen we een loonstrookje naar deze organisaties met allerlei gevoelige persoonlijke gegevens die hen niets aangaan. En dat versturen we via Gmail of Hotmail, waardoor we een enorm veiligheidsrisico lopen. Met een datakluis creëer je een intelligente verkeersuitwisseling waarbij je als burger zelf kunt bepalen welke informatie je wilt delen. Als de bank alleen hoeft te weten of je inkomen boven een bepaalde drempel ligt, is dat alle informatie die een bank krijgt. Als datanutsbedrijf zetten wij onze stempel op die subset van informatie en zeggen we dat we hebben gecontroleerd of die informatie klopt. Dit is ook gunstig voor bedrijven die de gegevens opvragen: ze kunnen er zeker van zijn dat ze geen irrelevante persoonsgegevens opslaan, waardoor ze GDPR-boetes kunnen krijgen. Wij creëren rechtszekerheid en vertrouwen voor organisaties en bieden privacy by design. Je zou kunnen zeggen dat we mensen in staat stellen meer gegevens dan ooit te delen door minder gegevens te delen."
Vlaanderen als koploper in DataTech
Vlaanderen loopt al meer dan 25 jaar voorop in DataTech, aldus De Vidts. "Google Maps werd gelanceerd in 2005. Maar Vlaanderen had zijn geolokalisatieplatforms al in 1997. Ons werk met geografische informatiesystemen inspireerde de Europese Inspire-richtlijn over infrastructuren voor ruimtelijke gegevens. Ook zullen we, zoals opgedragen in de Data Governance Act, als eerste een data-intermediair implementeren, om vraag en aanbod bij elkaar te brengen. Ik ben ervan overtuigd dat onze DataTech en LegalTech een voorbeeld kunnen zijn voor andere Europese landen. Dankzij ons werk krijgen bedrijven die deelnemen aan onze ecosystemen een voorsprong. Op basis van hun ervaring in Solid data pods winnen Vlaamse bedrijven nu aanbestedingen in het buitenland. Zo realiseerde Digita onlangs een datakluis voor het belangrijkste uitzendbureau in Zweden."
De Vidts schrijft het Vlaamse leiderschap toe aan het onderzoek aan de universiteiten, de ervaring met het bouwen van platforms die opschalen en het fundamentele geloof in ecosystemen. "Iedereen in onze overheid en administraties heeft een ecosysteemmentaliteit en weet dat waarde niet uit silo's komt, maar uit samenwerking tussen overheidsdiensten en externe partners."
